Basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Ongeveer 80% van de mensen met huidkanker heeft deze vorm. Een basaalcelcarcinoom zaait (vrijwel) nooit uit en is daarom zelden levensbedreigend. Het is goed te behandelen. 
Deze vorm van huidkanker komt vooral voor op huid die vaak is blootgesteld aan zonlicht, zoals het gezicht, de oren, de schouders en de nek.

Basaalcelcarcinomen komen vooral voor bij mensen boven de 40 jaar. Ongeveer 1 op de 6 Nederlanders krijgt een basaalcelcarcinoom in zijn of haar leven.

Oorzaak

Een basaalcelcarcinoom ontstaat in de kiemcellen van de opperhuid. Blootstelling aan zonlicht is de voornaamste oorzaak. Ultraviolette (UV) straling in het zonlicht veroorzaakt schade aan het erfelijk materiaal (DNA) in de opperhuid. Soms wordt deze beschadiging door het lichaam niet goed gerepareerd. Daardoor kan een kwaadaardige cel ontstaan die ongecontroleerd begint te groeien. Dit kan leiden tot een basaalcelcarcinoom.

Er zijn een aantal factoren die de kans op een basaalcelcarcinoom vergroten:

• Zonverbranding, vooral tijdens de kinderjaren;
• Een lichte huid, licht of rossig haar en lichte ogen, vooral in combinatie met sproeten. Mensen met deze kenmerken hebben weinig natuurlijke bescherming tegen zonlicht.

Omdat de basaalcelcarcinomen soms ook op plaatsen ontstaan die niet of nauwelijks in de zon zijn geweest, is het aannemelijk dat er nog andere factoren van invloed zijn. Deze zijn (nog) niet bekend.

Diagnose stellen

Als u een verdacht plekje op uw lichaam ziet, is het raadzaam om contact op te nemen met uw huisarts. Uw huisarts kan u vervolgens verwijzen naar het Huidkankercentrum van het Slingeland Ziekenhuis.

Een dermatoloog kan vaak direct zien of het om een basaalcelcarcinoom gaat. Als dit vermoeden bestaat, wordt meestal een stukje weefsel weggenomen (biopt). Als het knobbeltje nog klein is, kan de arts soms direct het hele gezwel wegsnijden. Het weefsel wordt microscopisch onderzocht om de diagnose definitief vast te stellen. Ook wordt bekeken of al het kwaadaardige weefsel is weggenomen en om welk type basaalcelcarcinoom het gaat.

Behandelmogelijkheden

Er zijn meerdere behandelmogelijkheden. De keuze van behandeling is afhankelijk van het type basaalcelcarcinoom, de grootte ervan en de plek waar het zich bevindt. 

Wegsnijden (excisie)

In de meeste gevallen wordt het gezwel weggesneden, dit heet ook wel een excisie. Hierbij wordt de huid verdoofd met prikjes waarna de arts de tumor met een klein stukje gezonde huid weg snijdt. Het weggenomen stukje huid wordt altijd in het laboratorium onderzocht om te kijken of alles verwijderd is. Als het plekje niet geheel is vewijderd dan dient het plekje nog een keer weggesneden te worden. Risico’s van de ingreep zijn met name kans op nabloeding of infectie.

(Zie ook folder Basaalcelcarcinoom; behandeling door de plastisch chirurg)

Crèmes

• Fluorouracil crème (Efudix) remt direct de groei van de basaalcelcarcinoomcellen. Hierdoor verdwijnt het basaalcelcarcinoom.
• Imiquimod crème (Aldara) is een crème die het immuunsysteem in de huid activeert op de plek waar het gesmeerd wordt. Het immuunsysteem ruimt vervolgens de kwaadaardige cellen op. Deze crème moet gedurende 6 weken achtereen 5 dagen per week aangebracht worden op het basaalcelcarcinoom.  

Bij beide crèmes kan er roodheid en korstvorming ontstaan maar hierna groeit er weer gezonde huid terug.

Fotodynamische therapie (PDT)

Bij deze behandeling wordt het basaalcelcarcinoom en een randje gezonde huid rondom het basaalcelcarcinoom voorbehandeld met een crème die de onrustige cellen zeer gevoelig maakt voor licht. Na inwerking van deze crème gedurende enkele uren wordt het basaalcelcarcinoom belicht met speciaal licht waarbij er een chemische reactie ontstaat waardoor de kwaadaardige cellen vernietigd worden en het basaalcelcarcinoom verdwijnt. 
Deze behandeling is alleen geschikt voor oppervlakkige basaalcelcarcinomen.

Cryotherapie

Bij deze eenmalige behandeling wordt het basaalcelcarcinoom bevroren met vloeibare stikstof. Het is een makkelijke en snelle behandeling maar wel soms pijnlijk en vaak blijft er een litteken achter.

Bestraling (radiotherapie)

In sommige gevallen kan een basaalcelcarcinoom worden bestraald. Dit moet meerdere keren gebeuren en wordt vaak alleen gedaan als snijden niet mogelijk is. Het uitgangspunt van radiotherapie (bestraling) is dat de kankercellen door de bestraling beschadigd worden. Gezonde, normale cellen herstellen hierna weer snel, maar kankercellen kunnen niet goed herstellen of worden in hun groei geremd.

Mohs’ micrografische chirurgie

Dit is een speciale chirurgische behandeling waarbij de tumor als het ware laagje voor laagje wordt weggehaald en direct onder de microscoop wordt gecontroleerd of de kwaadaardige cellen helemaal verwijderd zijn. Op deze manier wordt zo min mogelijk gezond weefsel weggehaald en wordt de wond niet groter dan nodig is. 

Deze vorm van chirurgie wordt vooral gedaan bij grotere tumoren in het gelaat of in de hals, bij een huidkankervorm met zogenaamde ‘uitlopertjes’ (het sprieterig groeiend basaalcelcarcinoom) of bij tumoren die niet helemaal weggehaald zijn bij eerdere behandeling of nadien zijn teruggekomen.

Vooruitzichten

Een basaalcelcarcinoom zaait vrijwel nooit uit. De kans dat iemand overlijdt aan deze vorm van huidkanker is dan ook zeer klein. Wel is het belangrijk om basaalcelcarcinomen op tijd te behandelen. Ze genezen namelijk niet vanzelf en ze worden groter. Er bestaat een kans dat het carcinoom verder de huid in groeit en de onderliggende weefsels aantast, bijvoorbeeld kraakbeen en botweefsel.

Soms ontstaat er na behandeling op dezelfde plaats opnieuw een basaalcelcarcinoom. De kans hierop hangt af van de behandeling die is gekozen en bedraagt ongeveer 4-10%. Ook wordt er bij een aantal patienten binnen 5 jaar één of meerdere basaalcelcarcinomen op een andere plaats ontdekt. Het is daarom van belang om uw huid regelmatig te (laten) controleren.